Przedsiębiorstwo Społeczne - Czym jest?
Przedsiębiorstwo Społeczne
- Wprowadzenie do Przedsiębiorstwa Społecznego
Pojęcie Przedsiębiorstwa Społecznego zostało wprowadzone do polskiego prawa w ustawie o ekonomii społecznej z 5 sierpnia 2022 roku. Ustawa ta powstała na podstawie doświadczeń zdobytych podczas realizacji projektów wspierających ekonomię społeczną z funduszy unijnych w latach 2014-2020. Przed 2022 rokiem, podmioty mogły uzyskać status Przedsiębiorstw Społecznych od akredytowanych Ośrodków Wsparcia. Aby uzyskać ten status zgodnie z nową ustawą, wymagane jest wydanie decyzji administracyjnej przez wojewodę. Złożenie wniosku o status przedsiębiorstwa społecznego jest inicjatywą podmiotu. Tylko podmioty, które uzyskają status na podstawie ustawy, będą mogły korzystać z uprawnień przewidzianych w tej ustawie.
Kto może ubiegać się o status Przedsiębiorstwa Społecznego?
Ustawa o ekonomii społecznej definiuje zasady ubiegania się o status Przedsiębiorstwa Społecznego. Status ten mogą uzyskać różne podmioty ekonomii społecznej, w tym:
- spółdzielnie socjalne, inwalidów, niewidomych, pracy oraz produkcji rolnej,
- organizacje pozarządowe (z wyjątkiem niektórych podmiotów, takich jak partie polityczne czy związki zawodowe),
- podmioty reintegracyjne, które prowadzą warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej, centra integracji społecznej czy kluby integracji społecznej.
Weryfikacja statusu odbywa się przez Krajowy Rejestr Sądowy lub inne odpowiednie rejestry. Podmioty non-profit muszą spełniać określone warunki dotyczące działalności i przeznaczenia zysku. Wnioski o status mogą składać jednostki tworzące podmioty reintegracyjne, ale same te podmioty nie mogą ubiegać się o status Przedsiębiorstwa Społecznego.
- Kryteria uzyskania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego
Aby podmiot mógł ubiegać się o status Przedsiębiorstwa Społecznego (PES), musi spełniać określone kryteria zgodnie z ustawą o ekonomii społecznej. Poniżej przedstawione są kluczowe wymagania:
a) Prowadzenie działalności gospodarczej lub odpłatnej
Przedsiębiorstwo Społeczne musi prowadzić co najmniej jedną z trzech form działalności:
- działalność odpłatną pożytku publicznego,
- działalność gospodarczą,
- inną działalność o charakterze odpłatnym.
Sposób weryfikacji:
- należy przedstawić aktualny odpis z KRS potwierdzający wpis do rejestru przedsiębiorców.
Dla działalności odpłatnej pożytku publicznego weryfikacja może odbyć się na podstawie statutu, uchwały lub ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego.
Weryfikacja jest pozytywna, jeśli podmiot prowadzi jedną z wymienionych form działalności. Działalność gospodarcza wymaga rejestracji w KRS, co jest najprostszym sposobem weryfikacji. Inne formy działalności nie wymagają rejestracji w KRS, ale muszą być potwierdzone odpowiednimi dokumentami.
b) Brak kontroli ze strony jednostki samorządu terytorialnego
Status PES może być przyznany, jeśli podmiot nie jest kontrolowany przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Weryfikacja odbywa się dwuetapowo:
1. Sprawdzenie formy prawnej wnioskodawcy (np. stowarzyszenie, spółdzielnia socjalna).
2. W przypadku innych form prawnych (np. fundacja, spółka) weryfikacja, czy rzeczywiście nie podlegają one kontroli.
Kryterium nie dotyczy stowarzyszeń i spółdzielni socjalnych zakładanych przez osoby prawne. W przypadku, gdy spółdzielnia została powołana przez osoby fizyczne, konieczne jest sprawdzenie, czy nie ma w niej członka będącego jednostką samorządu terytorialnego.
c) Prowadzenie działalności w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej
Przedsiębiorstwo Społeczne musi prowadzić działania mające na celu reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub realizować usługi społeczne.
Weryfikacja opiera się na zapisach statutu lub umowy wnioskodawcy, które mogą nie mówić wprost o reintegracji lub usługach społecznych. W razie wątpliwości, można sięgnąć po dodatkowe informacje lub wyjaśnienia od wnioskodawcy.
Kryterium można spełnić na dwa sposoby:
1. Prowadzenie działań w celu reintegracji społecznej i zawodowej.
2. Realizacja usług społecznych, które obejmują szereg działań, takich jak pomoc społeczna, edukacja publiczna czy przeciwdziałanie bezrobociu. Podmiot musi wykazać, że prowadzi działalność w przynajmniej jednym z tych obszarów.
Uzyskanie statusu Przedsiębiorstwa Społecznego wymaga spełnienia trzech kluczowych kryteriów: prowadzenia działalności gospodarczej, braku kontroli ze strony jednostek publicznych oraz działania na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej. Każde z kryteriów wiąże się z określonymi zasadami weryfikacji, które są istotne dla oceny wniosków o nadanie statusu PES.
d) Zatrudnienie minimum 3 pracowników
Podmiot ubiegający się o status Przedsiębiorstwa Społecznego musi zatrudniać co najmniej 3 osoby na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę. Każda z tych osób musi być zatrudniona w wymiarze czasu pracy minimum 1/2 etatu.
Weryfikacja tego kryterium powinna opierać się na jednym z poniższych dokumentów:
- zaświadczenie z ZUS – dokument potwierdzający zatrudnienie pracowników.
- imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach (ZUS RCA) – raport zawierający informacje o zatrudnionych pracownikach.
- kserokopie/skany 3 umów o pracę lub spółdzielczych umów o pracę – umowy potwierdzające zatrudnienie.
Dokumenty mogą być zanonimizowane, co oznacza, że wnioskodawca może usunąć dane osobowe pracowników, pozostawiając tylko ich inicjały. Możliwe jest również ukrycie danych dotyczących wysokości wynagrodzeń.
W przypadku, gdy pracownicy zostali zatrudnieni krótko przed złożeniem wniosku o nadanie statusu Przedsiębiorstwa Społecznego i nie zostali jeszcze ujęci w ostatnim miesięcznym raporcie ZUS RCA, możliwe jest przedstawienie kopii umów o pracę jako potwierdzenia zatrudnienia 3 osób.
Kryterium dotyczy wyłącznie liczby osób zatrudnionych w danym podmiocie, nie analizując ich sytuacji na rynku pracy oraz tego, czy są osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Nie ma znaczenia okres zatrudnienia w podmiocie. Kryterium jest spełnione, jeśli na dzień złożenia wniosku w podmiocie są zatrudnione co najmniej 3 osoby na podstawie umów o pracę lub spółdzielczych umów o pracę, a każda z tych osób jest zatrudniona w wymiarze minimum 1/2 etatu.
Do weryfikacji kryterium nie są brane pod uwagę osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, umów o świadczenie usług czy kontraktów menedżerskich. Nie weryfikuje się również osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę lub spółdzielczych umów o pracę w wymiarze czasu pracy niższym niż 1/2 etatu.
Nie można sumować etatów różnych pracowników zatrudnionych w tym podmiocie. Do weryfikacji spełnienia kryterium wystarczające jest potwierdzenie, że podmiot zatrudnia co najmniej 3 pracowników na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę na minimum 1/2 etatu. Nie ma obowiązku zliczania całkowitej liczby osób zatrudnionych. Wystarczające jest przedstawienie dokumentów, które potwierdzą zatrudnienie 3 pracowników.
e) Co najmniej 30% osób zatrudnionych to osoby zagrożone wykluczeniem społecznym
Podmiot ubiegający się o nadanie statusu Przedsiębiorstwa Społecznego, który ma na celu reintegrację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, musi spełniać wymóg, aby minimum 30% ogółu zatrudnionych stanowiły osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, jeśli został pozytywnie zweryfikowany jako spełniający przesłankę wskazaną w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Weryfikacja tego kryterium odbywa się na podstawie oświadczenia Przedsiębiorstwa Ekonomii Społecznej (PES).
Kryterium jest weryfikowane wyłącznie, gdy podmiot ubiegający się o status Przedsiębiorstwa Społecznego został pozytywnie zweryfikowany zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy. Jeśli podmiot został zakwalifikowany jako realizujący usługi społeczne, kryterium to nie ma zastosowania. W takim przypadku, na etapie weryfikacji, należy wybrać odpowiedź „nie dotyczy”.
Złożone oświadczenie powinno zawierać:
- ogólną liczbę osób zatrudnionych.
- liczbę osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, które są zatrudnione w wymiarze co najmniej 1/2 etatu i są zagrożone wykluczeniem społecznym.
Na podstawie tych informacji należy obliczyć procentowy udział osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w ogólnej liczbie zatrudnionych. Jeśli wynosi on co najmniej 30%, kryterium uznaje się za spełnione.
Kryterium podlega weryfikacji wyłącznie w sytuacji, gdy podmiot ubiegający się o status Przedsiębiorstwa Społecznego został pozytywnie zweryfikowany zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy. Oznacza to, że jeśli podmiot został zakwalifikowany jako realizujący usługi społeczne, kryterium weryfikacji z art. 5 ust. 2 nie ma zastosowania, a na etapie weryfikacji należy wybrać odpowiedź „nie dotyczy”.
W przypadku, gdy kryterium to podlega weryfikacji, proces jest dwuetapowy. Na pierwszym etapie ustala się całkowitą liczbę osób zatrudnionych przez podmiot na dzień złożenia wniosku. Do ogółu zatrudnionych zalicza się:
- osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę (niezależnie od wymiaru etatu).
- osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą.
- osoby świadczące pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej.
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, które nie są pracodawcami (nie zatrudniają innych pracowników) i świadczą usługi na rzecz wnioskodawcy nieprzerwanie przez co najmniej 3 miesiące.
Drugim etapem weryfikacji jest ustalenie liczby osób spełniających jednocześnie następujące kryteria:
- są osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym (zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 6 ustawy o ekonomii społecznej).
-są zatrudnione w podmiocie na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę w wymiarze minimum 1/2 etatu.
Ważne kwestie do rozważenia przy weryfikacji tego kryterium:
Status osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym należy oceniać według stanu bezpośrednio poprzedzającego zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Społecznym. Osoby, które były bezrobotne w chwili zatrudnienia, zachowują status osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym, dopóki są zatrudnione w tym podmiocie.
Osoby mogą spełniać wiele przesłanek wykluczenia społecznego, dlatego należy zliczać tylko te, które spełniają przynajmniej jedną przesłankę. Należy unikać podwójnego liczenia tych samych osób, gdyż mogą one doświadczać różnych form wykluczenia.
f) Posiadanie organu konsultacyjno-doradczego
Przedsiębiorstwo Społeczne (PS) musi mieć organ konsultacyjno-doradczy, który składa się z pracowników lub ich przedstawicieli. W zależności od formy prawnej PS, organ ten może przybierać różne formy organizacyjne.
Weryfikacja może być dokonana na podstawie:
- statutu lub umowy równoważnej,
-odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS),
- uchwały o powołaniu organu konsultacyjno-doradczego.
Jeżeli PS działa jako spółdzielnia socjalna utworzona przez osobę prawną lub gdy liczba członków spółdzielni jest mniejsza niż liczba pracowników niebędących jej członkami, organ konsultacyjno-doradczy nie jest wymagany. W tych przypadkach konieczne jest organizowanie spotkań konsultacyjnych, zgodnie z art. 7a ustawy o spółdzielniach socjalnych.
Jeśli PS ubiega się o status jako spółka z o.o., spółka akcyjna lub klub sportowy będący spółką, organ konsultacyjno-doradczy musi być reprezentowany przez radę nadzorczą lub komisję rewizyjną, która musi składać się z pracowników PS lub ich przedstawicieli.
W innych przypadkach PS decyduje o formie organu konsultacyjno-doradczego, co może obejmować m.in. powołanie nowego organu, modyfikację istniejącego lub utworzenie organu, który nie będzie organem statutowym.
Zazwyczaj organ konsultacyjno-doradczy powinien obejmować wszystkie osoby zatrudnione w PS. Jeśli zatrudnionych jest więcej niż 10 osób, organ może składać się z przynajmniej 3 przedstawicieli pracowników.
Kompetencje organu obejmują m.in. opiniowanie regulaminu pracy, zapoznawanie się z wynikami działalności PS, oraz opiniowanie działań na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej.
W przypadku stowarzyszeń, walne zgromadzenie członków nie może pełnić roli organu konsultacyjno-doradczego, ponieważ jest to organ członkowski, a nie pracowniczy, co jest sprzeczne z definicją w ustawie o ekonomii społecznej.
g) Ograniczenia w zakresie działań prowadzonych przez podmiot
Art. 8 ust 1 ustawy o ekonomii społecznej wskazuje na ograniczenia dotyczące dysponowania majątkiem Przedsiębiorstwa Społecznego w określonych sytuacjach, takich jak udzielanie pożyczek, przekazywanie majątku, wykorzystywanie majątku oraz dokonywanie zakupów towarów.
Weryfikacja dokonywana jest na podstawie statutu lub innych dokumentów (umów pożyczki, umów sprzedaży itp.).
Przedsiębiorstwo Społeczne nie może:
a) Udzielać pożyczek osobom prawnym z nim powiązanym oraz swoim członkom, członkom organów statutowych, pracownikom i osobom z ich otoczenia; dotyczy to również zakazu zabezpieczania ich zobowiązań majątkiem PS.
b) Przekazywać majątku na rzecz tych osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, szczególnie jeśli odbywa się to nieodpłatnie lub na preferencyjnych warunkach.
c) Wykorzystywać majątku na rzecz tych osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, chyba że wynika to z celu statutowego.
d) Dokonywać zakupów od tych osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.
PS może wprowadzić te zapisy do statutu lub innego równoważnego dokumentu (np. umowy spółki). Istotne jest, aby zapis był dokładnym odwzorowaniem zapisów art. 8 ust 1 ustawy o ekonomii społecznej, a modyfikacje były tylko dostosowaniem do sytuacji formalno-prawnej PS.
W przypadku PS posiadającego status Organizacji Pożytku Publicznego, należy pamiętać, że ograniczenia wynikające z art. 8 ustawy o ekonomii społecznej są bardziej restrykcyjne niż te w art. 20 ust. 6 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. PS może stosować jeden zapis, który spełnia wymagania obu ustaw.
h) Zasady przeznaczania zysku/nadwyżki bilansowej
Zysk lub nadwyżka bilansowa wypracowana przez Przedsiębiorstwo Społeczne (PS) nie może być przeznaczona do podziału pomiędzy członków, udziałowców, akcjonariuszy ani osoby zatrudnione w tym podmiocie.
Weryfikacja kryterium może być dokonana na podstawie:
- statutu lub umowy równoważnej,
- uchwały o przeznaczeniu zysku/nadwyżki bilansowej,
- polityki rachunkowości obowiązującej w podmiocie.
Podstawowym sposobem weryfikacji kryterium jest sprawdzenie statutu lub umowy równoważnej. Możliwe jest również weryfikowanie zgodności zapisów w polityce rachunkowości lub uchwałach określających zasady podziału zysku w PS. Jeśli któryś z tych dokumentów zawiera zapisy dotyczące przeznaczenia zysku (nadwyżki bilansowej), które są zgodne z ustawą, kryterium uznaje się za spełnione.
Dodatkowo, można zweryfikować, w jaki sposób podmiot faktycznie dokonuje przeznaczenia wypracowanego zysku, poprzez sprawdzenie uchwały dotyczącej przeznaczenia zysku za ostatni zamknięty rok, w którym osiągnięto zysk/nadwyżkę bilansową. Jeśli uchwała ta jest zgodna z wymogami ustawy, kryterium uznaje się za spełnione.
Kryterium dotyczy zysku lub nadwyżki bilansowej wypracowanej przez PS w ramach działalności wymienionej w art. 3 ust. 1 ustawy (działalność gospodarcza lub odpłatna). Zysk lub nadwyżka bilansowa nie mogą być przeznaczone do podziału pomiędzy członków organizacji, udziałowców, akcjonariuszy ani osoby zatrudnione.
To kryterium realizuje ideę funkcjonowania podmiotów non-profit. Wypracowany zysk może być przeznaczony na:
- realizację celów statutowych,
- pokrycie strat z lat ubiegłych,
- reintegrację społeczną i zawodową pracowników,
- dalszy rozwój Przedsiębiorstwa Społecznego,
- tworzenie kapitału podmiotu.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 172 ustawy – Prawo spółdzielcze, przepisy dotyczące nadwyżki bilansowej nie mają zastosowania do spółdzielni produkcji rolnej, w których wynagrodzenie jest kształtowane jako udział w dochodzie podzielonym stosownie do wkładu pracy. W związku z tym, przepisy dotyczące podziału nadwyżki bilansowej nie obowiązują w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych.
3. Dodatkowe obowiązki
a) Obowiązek informowania osób zatrudnianych o możliwości utraty prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego
Przedsiębiorstwo Społeczne (PS), które zamierza zatrudnić pracowników uprawnionych do specjalnego zasiłku opiekuńczego, musi ich poinformować o potencjalnych skutkach podjęcia zatrudnienia w zakresie utraty prawa do tego zasiłku.
Specjalny zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem dla osób odpowiedzialnych za alimentację, które muszą rezygnować z pracy lub nie podejmują pracy, aby sprawować stałą opiekę nad osobą z niepełnosprawnością. Zasiłek ten, będący obwarowany kryterium dochodowym, może zostać utracony w przypadku podjęcia zatrudnienia w PS. Dlatego obowiązek informacyjny spoczywa na PS.
Obowiązek dotyczy wyłącznie osób, które poinformowały PS o swoim prawie do specjalnego zasiłku opiekuńczego. PS nie jest odpowiedzialne za weryfikację, czy zatrudnienie konkretnej osoby faktycznie spowoduje utratę zasiłku. Wystarczające jest, że PS poinformuje pracownika, iż podjęcie pracy może wpłynąć na utratę prawa do zasiłku opiekuńczego.
Poinformowanie pracownika może mieć różne formy, takie jak:
- pismo,
- informacja przesłana drogą elektroniczną,
- klauzula w umowie,
- oświadczenie podpisane przez pracownika,
- inna forma zapewniająca skuteczne poinformowanie.
b) Wymóg tworzenia indywidualnych planów reintegracji dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
Jeśli Przedsiębiorstwo Społeczne otrzymuje wsparcie na zatrudnienie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, zobowiązane jest do opracowania i realizacji indywidualnych planów reintegracji dla każdej z tych osób.
Weryfikacja kryterium następuje podczas kontroli PS, poprzez sprawdzenie indywidualnych planów reintegracji dla wszystkich lub losowo wybranych pracowników, dla których takie plany powinny być opracowane.
Należy wziąć pod uwagę:
- dla nowych pracowników indywidualny plan może być w trakcie tworzenia,
- ustawa określa minimalny zakres merytoryczny planu, ale nie jego wzór, co daje PS swobodę w kwestii formy dokumentu,
- plany mogą zawierać dane wrażliwe, co wymaga ich szczególnej ochrony przed dostępem osób nieupoważnionych.
Kryterium nie obowiązuje, jeśli PS nie otrzymało wsparcia z Funduszu Pracy, PFRON lub z ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. Nie podlega ono weryfikacji na etapie ubiegania się o status PS, gdyż dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów nie są wymagane w tym etapie (art. 12 ust. 3 ustawy).
Kryterium może być weryfikowane tylko po zatrudnieniu osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym. Opracowanie i wdrożenie indywidualnego planu reintegracji wymaga czasu oraz współpracy z zatrudnionym.
Zgodnie z art. 6 ust. 3, plan musi zawierać m.in.:
- sytuację społeczną i zawodową pracownika,
- planowane działania w zakresie reintegracji,
- zakładane efekty działań i sposób ich oceny.
Indywidualny plan reintegracji musi być przygotowany na czas trwania wsparcia ze środków Funduszu Pracy, PFRON lub ośrodków wsparcia ekonomii społecznej. Nie sporządza się go, gdy osoba realizuje indywidualny program rehabilitacji w zakładzie aktywności zawodowej.
4. Procedura nadawania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego
Procedura nadawania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego (PS) jest regulowana przez art. 12 ustawy o ekonomii społecznej. Proces ten odbywa się poprzez wydanie decyzji administracyjnej przez wojewodę, który jest właściwy ze względu na siedzibę podmiotu ubiegającego się o ten status.
Wymogi dotyczące wniosku
Art. 12 ust. 2 ustawy precyzuje, co powinno zawierać zgłoszenie o nadanie statusu PS:
- nazwę podmiotu
- formę prawna (np. spółka, fundacja)
- adres siedziby i miejsce wykonywanej działalności
- numery identyfikacyjne: NIP, REGON, KRS lub numer z innej ewidencji
- cel działalności: reintegracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub realizacja usług społecznych
- planowany przedmiot dominującej działalności
Procedura składania wniosku oraz jego procedowanie są regulowane przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.
Dokumenty do załączenia
Zgodnie z art. 12 ust. 3, do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów dla Przedsiębiorstwa Społecznego. Wymienione dokumenty to:
- statut,
- umowa spółki lub inny podobny dokument,
- odpowiednie uchwały lub sprawozdania,
W przypadku, gdy wniosek o nadanie statusu składa spółdzielnia socjalna, nie ma obowiązku dołączania dokumentów potwierdzających spełnienie wymogów określonych w art. 3, art. 4 ust. 1, art. 5 oraz art. 7-9 ustawy (art. 12 ust. 4).
Weryfikacja wniosku
Ustawa nie definiuje zamkniętego katalogu dokumentów, które muszą być załączone do wniosku, co oznacza, że wykaz załączników może się różnić w zależności od przypadku. Pracownik Urzędu Wojewódzkiego odpowiedzialny za weryfikację wniosku ocenia, czy podmiot spełnia wszystkie kryteria na podstawie przedstawionych dokumentów oraz wskazówek zawartych w poradniku.
W przypadku pozytywnej weryfikacji podmiot otrzymuje status Przedsiębiorstwa Społecznego na podstawie decyzji administracyjnej.
Jeśli dokumenty są niewystarczające, zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego, organ administracyjny wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia braków w określonym terminie.
Decyzja odmowna
Jeżeli wojewoda stwierdzi, że podmiot nie spełnia wymogów do nadania statusu PS, wydaje decyzję odmowną. Od tej decyzji przysługuje odwołanie, które należy wnieść do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego za pośrednictwem wojewody.
Podsumowanie
Procedura nadawania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego opiera się na jasnych zasadach dotyczących wymogów formalnych oraz dokumentacyjnych. Ważne jest, aby wnioskodawcy starannie przygotowali swoje aplikacje, by spełnić wszystkie kryteria wymagane przez ustawę.
5. Obowiązki sprawozdawcze spoczywające na Przedsiębiorstwach Społecznych
Przedsiębiorstwa Społeczne (PS), które uzyskały status PS, mają nałożone na siebie szereg obowiązków sprawozdawczych. Najważniejszym z nich jest coroczne składanie sprawozdania do wojewody, właściwego ze względu na siedzibę Przedsiębiorstwa. Obowiązek ten wynika z art. 10 ustawy o ekonomii społecznej.
Terminy i forma składania sprawozdań
Termin składania sprawozdania: do 31 marca każdego roku za rok kalendarzowy poprzedzający.
Forma składania: sprawozdanie musi być złożone w formie elektronicznej, a jego wzór oraz szczegółowe zasady sporządzania są określone w rozporządzeniu ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego.
Zawartość sprawozdania
Sprawozdanie Przedsiębiorstwa Społecznego powinno zawierać następujące elementy:
- informacje dotyczące podmiotu:
- nazwa i forma prawna
- adres siedziby
- dane kontaktowe
- numery identyfikacyjne: NIP, REGON, KRS lub inny numer rejestracyjny
- informacje o działaniach dotyczących reintegracji:
- szczegółowe dane na temat podjętych działań w zakresie reintegracji zawodowej i społecznej osób zatrudnionych
- opis efektów tych działań
- informacja o strukturze zatrudnienia:
- w szczególności dane dotyczące zatrudnienia minimum 30% osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (jeśli kryterium to ma zastosowanie)
- informacja o korzystaniu z instrumentów wsparcia (przewidzianych w art. 21, 22 oraz od 24 do 26 ustawy).
Weryfikacja sprawozdań
Sprawozdania są całkowicie nowym obowiązkiem sprawozdawczym, niezależnym od innych obowiązków Przedsiębiorstw Społecznych. Po złożeniu, sprawozdanie podlega weryfikacji pod kątem poprawności i kompletności zawartych informacji przez wojewodę.
Pierwsze sprawozdanie: składane za rok kalendarzowy, w którym uzyskano status PS.
Kolejne sprawozdania: składane corocznie do 31 marca za rok poprzedni.
Ostatnie sprawozdanie: składane za rok, w którym podmiot utracił status Przedsiębiorstwa Społecznego.
Niezłożenie sprawozdania
Zgodnie z art. 14 ustawy, jeśli Przedsiębiorstwo Społeczne nie złoży sprawozdania w terminie, wojewoda wzywa podmiot do jego złożenia w terminie nie krótszym niż 14 dni.
Brak reakcji na wezwanie: Niezastosowanie się do wezwania i niedostarczenie sprawozdania w wyznaczonym terminie może skutkować utratą statusu PS, zgodnie z art. 17 pkt 1 ustawy. Utrata statusu wymaga wydania decyzji administracyjnej.
Możliwość ponownego uzyskania statusu: Po utracie statusu, podmiot może ponownie ubiegać się o status PS nie wcześniej niż po upływie roku.
Zgłaszanie zmian w kryteriach
Oprócz corocznych sprawozdań, Przedsiębiorstwa Społeczne mają również obowiązek zgłaszania wojewodzie wszelkich zmian, które mogą naruszać kryteria, jakie powinny spełniać. Wymóg ten określony jest w art. 13 ustawy.
Zgłoszenie zmian: Dotyczy wyłącznie sytuacji, które skutkują niespełnieniem wymogów określonych w ustawie, a Przedsiębiorstwo powinno wskazać przyczyny naruszenia kryteriów.
Działania naprawcze: Po zgłoszeniu, wojewoda wzywa do podjęcia działań naprawczych w terminie nie krótszym niż 14 dni, przy czym ustawa nie określa maksymalnego terminu na ich wprowadzenie.
Nadzór wojewody
Wojewoda nie tylko przyznaje status Przedsiębiorstwa Społecznego, ale również sprawuje nad nim nadzór. Ma prawo do przeprowadzania kontroli w zakresie spełniania przez podmiot wymogów statusu Przedsiębiorstwa Społecznego. Zasady tych kontroli są określone w art. 16 ustawy.
Podsumowanie
Obowiązki sprawozdawcze Przedsiębiorstw Społecznych mają na celu zapewnienie transparentności i efektywności ich działania. Regularne sprawozdania oraz zgłaszanie zmian w działalności są kluczowe dla zachowania statusu PS i realizacji celów społecznych.
6. Korzyści z posiadania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego
Uzyskanie statusu Przedsiębiorstwa Społecznego (PS) wiąże się z możliwością korzystania z różnorodnych mechanizmów wsparcia, które są kluczowe dla ich działalności i umożliwiają efektywne reintegrowanie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Poniżej przedstawione są główne korzyści płynące z posiadania tego statusu:
a) Dofinansowanie składek na ubezpieczenie
Przedsiębiorstwa Społeczne mogą uzyskać dofinansowanie składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym, co zostało określone w art. 21 ustawy o ekonomii społecznej.
Dofinansowanie to obejmuje:
- wysokość dofinansowania:
- 100% składek przez pierwsze 24 miesiące zatrudnienia,
- 50% przez kolejne 12 miesięcy.
Forma wypłaty: refundacja lub zaliczka kwartalna, na podstawie wniosku i umowy z starostą.
b) Dofinansowanie na utworzenie stanowiska pracy
Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dofinansowanie na utworzenie stanowiska pracy oraz finansowanie kosztów wynagrodzenia. Zasady tego wsparcia są opisane w art. 22 ustawy i obejmują:
Jednorazowe środki na utworzenie stanowiska:
- do 6-krotności przeciętnego wynagrodzenia.
- dofinansowanie wynagrodzeń: do minimalnego wynagrodzenia przez maksymalnie 6 miesięcy.
- dofinansowanie z PFRON: dla osób z niepełnosprawnościami, w wysokości od 6 do 15-krotności przeciętnego wynagrodzenia.
c) Dofinansowanie do oprocentowania kredytów
Zgodnie z art. 24 ustawy, Przedsiębiorstwa Społeczne mogą uzyskać dofinansowanie do oprocentowania kredytów bankowych:
Wysokość wsparcia: do 50% oprocentowania kredytu, który musi być przeznaczony na rehabilitację zawodową i społeczną osób z niepełnosprawnościami.
d) Zwrot dodatkowych kosztów związanych z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnością
Przedsiębiorstwa Społeczne mogą uzyskać zwrot kosztów związanych z zatrudnieniem osób z niepełnosprawnościami, w tym koszty transportu, administracyjne, budowy lub przebudowy związanej z modernizacją obiektów.
Warunkiem zwrotu jest zatrudnianie co najmniej 50% osób z niepełnosprawnościami.
e) Ograniczenie zamówienia publicznego do Przedsiębiorstw Społecznych
Jednostki sektora finansów publicznych mogą zastrzec, że o zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie Przedsiębiorstwa Społeczne. Ograniczenie to nie wymaga dodatkowych warunków poza wartością zamówienia i zostało opisane w art. 26 ustawy.
f) Zwolnienie podatkowe
Przedsiębiorstwa Społeczne mogą korzystać z zwolnienia podatkowego na dochody przeznaczone na cele reintegracji społecznej i zawodowej pracowników.
Warunki zwolnienia: Dochody muszą być wydatkowane w roku podatkowym na cele związane z reintegracją społeczną i zawodową, zgodnie z art. 67 ustawy.
Podsumowanie
Korzyści płynące z posiadania statusu Przedsiębiorstwa Społecznego są zróżnicowane i znaczące, umożliwiając wsparcie zarówno finansowe, jak i strukturalne. Te mechanizmy pomagają Przedsiębiorstwom Społecznym w realizacji ich misji, wspierając reintegrację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz wzmocnienie ich pozycji na rynku pracy.